Khi chúng ta theo dõi quá trình chế tác ra các sản phẩm tranh tre hun khói ấy, ta mới thấy hết được nét tài hoa của những người thợ Xuân Lai.
Với những tác phẩm độc đáo như ở giữa làng Xuân Lai là mái đình và chùa với gốc đa già tỏa bóng yên bình như bao làng quê Bắc Bộ khác.
Tre – nguyên liệu chính được phơi rải rắc khắp các con đường trong làng. Tre này là tre rừng, được các lái buôn đem về từ Cao Bằng, Thái Nguyên, Lạng Sơn…
Những người thợ thủ công đã nhanh nhạy áp dụng máy móc vào sản xuất, khiến cho công việc trở nên nhẹ nhàng hơn trước nhiều.
Ở Xuân Lai có những gia đình chuyên sản xuất tranh trên chất liệu tre. Các loại tranh thường được vẽ là tranh phong cảnh thôn quê, tranh dân gian Đông Hồ.
Những ống tre được ngâm nước sau hai, ba tháng thì đem lên hun thành màu đen hay cánh gián; rồi chẻ ra thành các mảnh rồi nẹp thành những phên với nhiều kích thước tùy loại tranh.
Người thợ dùng chiếc lưỡi cưa được mài sắc một đầu để cạo những lớp màu cánh gián do hun lửa. Đây là một cách “vẽ” rất đặc biệt của của làng Xuân Lai./.
