Lễ hội Xa Mã – Rước kiệu có lịch sử lâu đời gắn liền với di tích lịch sử quốc gia đình làng Hoàng Châu được dựng cách đây khoảng 300 năm. Để kỷ niệm ngày dựng đình và tri ân 2 vị thành hoàng làng là Đô nguyên soái và Phó nguyên soái có công trừ hải tặc, dạy dân nghề đánh cá cũng như cầu mong thần linh ban cho mùa ra khơi sóng yên biển lặng, tôm cá đầy khoang. Lễ hội diễn ra từ ngày 9 đến 12/6 âm lịch hằng năm, với ngày hội chính là 10/6.
Lễ hội Xa Mã – Rước kiệu đình Hoàng Châu là hình thức sinh hoạt văn hoá tâm linh, tín ngưỡng mang tính chất cộng đồng chặt chẽ, góp phần cố kết cộng đồng, xã hội. Lễ hội thể hiện nét văn hóa, tính cách tự do, khoáng đạt của cư dân vùng biển đảo.
Với việc Lễ hội Xa Mã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia sẽ tạo cơ hội để thành phố Hải Phòng tiếp tục bảo tồn, khai thác và phát huy giá trị. Qua đó, tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu các giá trị văn hóa, góp phần khẳng định vị thế của một Trung tâm văn hóa, du lịch đặc sắc của cả nước.
Đây là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia thứ 2 của thành phố Hải Phòng được được vào danh mục này trong năm 2017 cùng với Lễ hội Minh Thề (thôn Hoà Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thuỵ)./.
